Sporządzenie testamentu to jedna z najważniejszych decyzji, jakie możesz podjąć w trosce o przyszłość swojego majątku i spokój bliskich. W tym poradniku w przystępny sposób wyjaśniam, czym jest testament, kto może go sporządzić, jakie formy przewiduje polskie prawo oraz jakie warunki musi spełniać, by był ważny. Dowiesz się również, jak można go odwołać lub zmienić oraz kiedy możliwe jest wydziedziczenie. Piszę z myślą o osobach, które nie mają prawniczego wykształcenia, ale chcą świadomie zadbać o swoje sprawy spadkowe. Pamiętaj, że choć wiele możesz zrobić samodzielnie, napisanie testamentu to proces wymagający fachowej wiedzy – i właśnie dlatego pomocne może być doradztwo prawne, jakie oferuje BS Kancelaria – Twój partner w obszarze prawa spadkowego.

Testament – co to jest i po co się go sporządza?

Testament to dokument, dzięki któremu możesz samodzielnie zdecydować, co stanie się z Twoim majątkiem po śmierci. Jak jasno wynika z art. 941 kodeksu cywilnego, rozrządzić swoim majątkiem na wypadek śmierci można wyłącznie przez testament. Oznacza to, że to jedyny dopuszczalny prawnie sposób, aby wskazać, komu i co chcesz przekazać po swoim odejściu – niezależnie od tego, jak bliska Ci jest ta osoba. Testament daje Ci pełną kontrolę nad tym, kto zostanie Twoim spadkobiercą, a także pozwala uniknąć automatycznego dziedziczenia ustawowego przez członków rodziny, których być może nie chciałeś uwzględniać. Jego sporządzenie to nie tylko zabezpieczenie dla bliskich, ale również jasne uporządkowanie spraw majątkowych – tak, by Twoja wola została uszanowana, a Twoi spadkobiercy uniknęli zbędnych sporów.

Kto może sporządzić testament?

Jeśli chcesz sporządzić ważny testament, musisz spełniać jeden podstawowy warunek wskazany w art. 944 §1 kodeksu cywilnego: możesz to zrobić tylko osobiście i tylko wtedy, gdy posiadasz pełną zdolność do czynności prawnych. W praktyce oznacza to, że testament może sporządzić osoba pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona ani częściowo, ani całkowicie. Nikt nie może Cię w tym zastąpić – nie da się sporządzić testamentu przez pełnomocnika, przedstawiciela ustawowego czy członka rodziny. Testament to wyłącznie Twoja osobista decyzja i Twoja wola – nikt nie może jej za Ciebie wyrazić.

Testament własnoręczny (bez notariusza)

Jeśli chcesz samodzielnie sporządzić testament bez udziału notariusza, możesz to zrobić w najprostszej formie – własnoręcznie. Zgodnie z art. 949 §1 kodeksu cywilnego, wystarczy, że napiszesz cały dokument własnoręcznie, podpiszesz go i opatrzysz datą. Ważne jest, byś nie używał komputera, maszyny do pisania ani innych środków technicznych – tekst musi być w całości sporządzony Twoją ręką. Podpis musi być Twój własny, a data pozwoli później ustalić, kiedy testament został sporządzony, co ma znaczenie, gdy istnieje więcej niż jeden testament. Choć kodeks nie wymaga dodatkowych świadków ani potwierdzenia przez urzędnika, musisz pamiętać, że każdy element – pismo odręczne, podpis i data – ma znaczenie dla ważności takiego dokumentu.

Inne formy testamentu

Jeśli chcesz mieć pewność, że Twój testament będzie zgodny z prawem i trudny do podważenia, rozważ sporządzenie go u notariusza. Taki dokument sporządzany jest w formie aktu notarialnego – oznacza to, że treść testamentu zostaje odczytana przez notariusza, a następnie podpisana przez Ciebie i notariusza. Zgodnie z przepisami, testament notarialny ma taką samą moc jak własnoręczny, ale trudniej go unieważnić, na przykład z powodu błędów formalnych. To dobre rozwiązanie, jeśli planujesz nietypowy podział majątku lub chcesz uniknąć sporów między spadkobiercami. Notariusz zadba też o właściwe sformułowanie woli, co może zapobiec nieporozumieniom po Twojej śmierci.

Co musi zawierać testament aby był ważny?

Aby testament był ważny zgodnie z kodeksem cywilnym, musi spełniać konkretne wymagania przewidziane przepisami. Jako spadkodawca możesz sporządzić testament własnoręczny (testament holograficzny), który – aby miał moc prawną – musi być w całości napisany ręcznie, opatrzony datą oraz podpisany przez Ciebie. Nie możesz napisać go na komputerze ani podyktować innej osobie do spisania – każda z tych czynności unieważnia dokument. Alternatywnie, możesz sporządzić testament notarialny – wówczas jego forma zostaje zachowana dzięki czynności notariusza, który odczytuje dokument w Twojej obecności i utrwala go w formie aktu notarialnego. Niezależnie od rodzaju testamentu, kluczowe jest, aby Twoja wola została wyrażona w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości. Pamiętaj też, że testament musi być sporządzony przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych i musi zawierać rozporządzenie na wypadek śmierci – czyli wskazanie, komu przekazujesz swój majątek.

Jak odwołać lub zmienić testament?

Jeśli chcesz odwołać swój testament lub zmienić jego treść, możesz to zrobić w dowolnym momencie – prawo daje Ci w tym pełną swobodę. Zgodnie z art. 946 kodeksu cywilnego, testament możesz odwołać na trzy sposoby: sporządzając nowy testament, wprowadzając do istniejącego testamentu zmianę z wyraźną wolą odwołania wcześniejszych postanowień albo fizycznie niszcząc dokument lub czyniąc go niezdatnym do odczytania. Wystarczy więc, że napiszesz nowy testament i wyraźnie zaznaczysz, że poprzedni traci moc – nawet jeśli nowy zawiera tylko część postanowień. Pamiętaj, że nie wystarczy samo przestanie stosowania się do testamentu – liczy się wyraźny zamiar jego odwołania. Jeśli chcesz mieć pewność co do skuteczności takich działań, najlepiej sporządzić nowy dokument w całości i podpisać go zgodnie z wymogami prawa.

Testament z wydziedziczeniem

Jeśli chcesz pozbawić bliską Ci osobę prawa do zachowku, musisz to wyraźnie wskazać w testamencie – mowa tu o tzw. wydziedziczeniu. Jak wynika z art. 1008 kodeksu cywilnego, możesz wydziedziczyć swoje dziecko, małżonka lub rodzica tylko wtedy, gdy dopuścili się oni względem Ciebie szczególnie poważnych przewinień. Prawo przewiduje trzy konkretne sytuacje: gdy uprawniony do zachowku postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, dopuścił się względem Ciebie umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności albo rażącej obrazy czci, lub uporczywie nie dopełnia obowiązków rodzinnych. Samo pominięcie osoby w testamencie to nie to samo co wydziedziczenie – jeśli chcesz skutecznie pozbawić kogoś prawa do zachowku, musisz to wyraźnie i precyzyjnie napisać w treści testamentu oraz wskazać konkretną przyczynę. Bez tego Twoja wola może zostać zakwestionowana przez sąd.

Podsumowanie

Testament to nie tylko dokument prawny, ale świadome uporządkowanie spraw na wypadek śmierci. Dobrze sporządzony, daje Ci pełną kontrolę nad tym, co stanie się z Twoim majątkiem. Jeśli zależy Ci na spokoju i pewności, że Twoja wola będzie uszanowana – warto zrobić to dobrze. A jeśli potrzebujesz wsparcia, BS Kancelaria jest tu, by Ci pomóc.

Materiał zewnętrzny