Koncepcja 15 minutowych miast to bez wątpienia jeden z najciekawszych trendów współczesnego planowania urbanistycznego. Zakłada ona, że w zasięgu krótkiego spaceru lub przejażdżki rowerem mieszkańcy znajdą wszystko, co potrzebne do komfortowego życia – od sklepów, punktów usługowych, placówek edukacyjnych i medycznych po miejsca pracy, tereny zielone i różnorodną ofertę kulturalną.

Na całym świecie rozwijają się nowe obszary mieszkalne wcale nie przypominające tradycyjnych struktur miejskich przeznaczonych głównie dla samochodów. Zamiast tego, stawia się na lokalne społeczności, które w każdej dzielnicy mogą korzystać z łatwego dostępu do kluczowych usług.

Geneza i fundamenty koncepcji

Za współczesnym modelem miasta 15 minutowego stoi prof. Carlos Moreno z Uniwersytetu Sorbona. Choć podobne pomysły przewijały się już w XX wieku, to właśnie Moreno nadał im nowoczesną, wielowymiarową formę i zaprezentował światu w 2015 roku na szczycie klimatycznym COP21 w Paryżu.

Podstawą tego rozwiązania jest:

• bliskość najważniejszych punktów codziennego użytku,
• różnorodność lokalnych usług,
• odpowiednia gęstość zabudowy,
• wielofunkcyjność przestrzeni.

To właśnie te elementy pozwalają ograniczyć potrzebę korzystania z samochodów, a tym samym sprzyjają zdrowszemu trybowi życia mieszkańców.

Korzyści płynące z nowego układu miast

Wprowadzenie 15 minutowych miast niesie szereg pozytywnych skutków, zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Dzięki temu możliwa staje się poprawa jakości życia w sposób wykraczający poza utarte schematy.

Dla mieszkańców oznacza to:

• oszczędność czasu – mniej codziennych dojazdów,
• większe bezpieczeństwo na ulicach,
• lepsze zdrowie poprzez aktywność fizyczną,
• budowanie silniejszych więzi sąsiedzkich.

Dla środowiska zaś:

• redukcję emisji CO2 i czystsze powietrze,
• zwiększenie powierzchni zielonych,
• przeciwdziałanie skutkom zmian klimatycznych.

To wszystko pokazuje, że 15 minutowe miasta to coś więcej niż modne hasło – to realna odpowiedź na rosnącą świadomość ekologiczną i potrzebę pogodzenia życia w mieście z troską o planetę.

Przykłady z całego świata

Idea rozprzestrzenia się błyskawicznie. Paryż uchodzi za wzorcowy przykład wprowadzania tej koncepcji – ma już dziesiątki dzielnic, w których mieszkańcy w krótkim czasie dotrą do sklepów, instytucji publicznych czy placówek medycznych. Barcelona poszła o krok dalej, tworząc tzw. superbloki, gdzie większość ulic oddano pieszym i rowerzystom.

Na uwagę zasługuje również Mediolan, który mimo rozległych obrzeży dużych miast, skutecznie wdraża zmiany poprawiające dostęp do podstawowych potrzeb. W Utrechcie natomiast prawie 100% mieszkańców może w 15 minut na rowerze załatwić najważniejsze sprawy.

W Polsce pionierem jest Pleszew, który działania w celu ukształtowania nowych sposobów organizacji przestrzeni miejskiej prowadzi pod hasłem Green City, Smart City i 15-minute City. Również w Warszawie czy Krakowie coraz częściej mówi się o projektach zakładających tworzenie przestrzeni bliskiej ludziom.

Nie tylko marzenie urbanistów

Mimo entuzjazmu, koncepcja ma też swoje wyzwania. Przede wszystkim wiąże się z dużymi nakładami finansowymi na przebudowę istniejącej infrastruktury. Bywa również krytykowana za ryzyko gentryfikacji, które może sprawić, że atrakcyjne miejsca staną się niedostępne dla mniej zamożnych mieszkańców.

Wymaga także współpracy różnych sektorów – od urbanistów, przez architektów, po lokalnych przedsiębiorców i społeczności. Bez wspólnego działania nie uda się stworzyć harmonijnych obszarów mieszkalnych, które rzeczywiście zapewnią wygodne życie bez konieczności ciągłego przemieszczania się samochodem.

Zielona przyszłość w zasięgu ręki

Choć 15 minutowe miasta popularna głównie w największych metropoliach świata, pokazują ogromny potencjał dla rozwoju polskich miast i mniejszych miejscowości. Dają szansę, by lokalne społeczności mogły cieszyć się łatwym dostępem do miejsc pracy, opieki zdrowotnej, szkół i atrakcji w zasięgu kilku kroków. To także sposób na zbudowanie przestrzeni miejskiej, która nie tylko odpowiada na podstawowe potrzeby, ale także integruje i inspiruje do zdrowszego, bardziej świadomego życia.

Warto więc zadać sobie pytanie: czy to nie właśnie miasta 15 minutowego spaceru stanowią najlepszy kierunek dla naszych osiedli i dzielnic, które dziś wciąż często zmuszają mieszkańców do długich dojazdów i oddalają od natury? Przyszłość może być znacznie bliżej niż nam się wydaje – często w promieniu zaledwie kilku minut od naszego domu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania